—Como xurdiu Salón de Té?
Foi máis ou menos hai un ano, que é o tempo que me leva normalmente facer un libro. Os títulos para min son moi importantes porque a partir desa palabra ou palabras iniciais xorden outras e este naceu un día que estaba tomando un café no Airas Nunes, en Santiago.
Chegou unha turista á parte de atrás e dixo que lle parecía como un salón de té. Esas palabras acenderon na miña cabeza unha luz, porque para min un salón de té é un lugar moi tranquilo e elegante, ligado tamén ao que me suxire a cerimonia do té: ter coidado das persoas e do propio lugar.
Este libro forma parte dun proxecto máis grande, o de escribir sobre veciñas miñas de Fisteus, mulleres luminosas, que me transmitían moita luz. O primeiro foi Coplas a Lola (Premio de Poesía en Lingua Galega Rosalía de Castro, 2020) que foi para Lola, coa que eu tiña moita confianza e que apareceu morta xunto ao seu fillo e o seu marido pola inhalación de monóxido de carbono.
O segundo poemario é Muiñeira da Pinguela (Premio Manuel Leiras Pulpeiro, 2021) que está dedicado a outra veciña miña que era muiñeira. Así, con este, forman unha triloxía, aínda que hai outro libro que aínda está inédito.
—Como foi o proceso de construír estas historias?
A miña tía Lucita ten agora 85 anos e sempre lle gustou moito escribir e o facía moi ben aínda que non tivera estudos superiores. Hai uns anos animeina a que escribira as súas memorias e deime de conta de que había moito material poético e literario que a min me servía para traballar. Así comecei a facerlle entrevistas os sábados cando na aldea; mentres comemos caldo ela vaime contando esta memoria, historias que ás veces son moi doces e outras son brutais e duras.
É moi boa narradora oral porque é moi realista, crea sensacións moi corpóreas, algo que está presente en Camuflaxe (Chan da pólvora), o libro que escribín cando morreu miña nai. Creo moito na transmisión oral, no que nos contamos as mulleres e na amizade entre as persoas maiores e as máis novas.
Salón de Té está composto por tres partes. A primeira, Sixilo, fala da experiencia de camiñar, algo que para min é moi importante. É como ir de viaxe todos os días, aínda que só vaia a rúa de San Pedro ou do Preguntoiro. Nese acto de camiñar é no que se constrúe a miña escrita.
A parte central está dedicada a Pilara da Fraga. A súa casa debía ser a máis pequena da miña aldea, porque non tiña ventás e había unha única estancia. Con todo, a miña imaxinación lémbraa como unha casa moi grande e chea de luz, algo que é imposíbel, mais pola decoración, elegante e sobria, para min era un lugar moi agradábel.
Esta parte é como un día da súa vida desde que se ergue pola mañá, quentando o leite na cociña e vestíndose cun vestido como se fose de hedra, pasan escenas da aldea e remata cando Pilara vai para a cama e se sente namorada, como nos sentimos as mulleres solteiras e que vivimos soas porque estamos tranquilas sen rifar con ninguén.
A terceira parte, Delicadeza, está construída con pensamentos poéticos, moitos sobre un lugar moi interior que é agradábel e no que tomas té con máis xente.
—Precisamente, o xurado salientou ese mundo tan persoal, que tamén é universal
Para min a literatura é como un xogo no que hai moita fantasía e surrealismo, risos e dor. E aínda que eu ás veces teña a sensación de que non podo compartir con moita xente o meu mundo local é certo que son sentimentos universais.
Cando recibín a chamada do premio sentinme moi contenta, porque admiro moito e teño moito agarimo por todas as persoas do xurado. Sobre todo ilusionoume que lle gustase ao presidente do xurado, Luís Cochón, porque é unha persoa con moitísima cultura literaria ao que admiro pola súa sabedoría e pola súa forma de escribir.
