Día do libro: A literatura como antídoto tras o confinamento

Na xornada de hoxe conmemórase o Día do Libro. O Barómetro de Hábitos de lectura e compra de libros, realizado polo Ministerio de Cultura, indica que no ano 2020 Galiza foi o territorio que menos lectoras e lectores tivo na zona norte do Estado español. O Instituto Galego de Estatística estabelecía no seu estudo de 2018 que só o 7,73% da poboación (194.113 persoas) sentía que o galego era a mellor lingua coa que se desenvolvían á hora de ler. Pola súa contra, o 63,87% (1.604.473 persoas) das lectoras dicían facelo mellor en castelán. Por concellos, as persoas que máis utilizaban o galego na súa lectura eran, en 2018, as de Compostela, con 7,95% (7.271 persoas), seguidas das de Lugo, o 6,84% (6.184) e situándose no terceiro lugar A Coruña, cunha porcentaxe de 2,02%. Isto implica que 4.574 coruñesas e coruñeses se desenvolven mellor lendo en galego, fronte ás 160.695 (71,14%) que o fan en castelán. Este é o panorama "triste" que nos debuxa a presidenta da Federación de Librarías da Galiza, Pilar Rodríguez. Porén, o sector literario galego "non perde a esperanza", sinala o presidente da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), Cesáreo Sánchez Iglesias, en conversa con Nós Diario. E tirando desta esperanza, a Federación de Librarías da Galiza, en colaboración coa Xunta, realizaba o ano pasado a primeira feira despois do confinamento adaptándose á "nova normalidade" da pandemia causada pola Covid-19. E este ano volve repetir con "todos os protocolos de seguridade", indica a presidenta da federación. A cidade de Ferrol abrirá este ciclo de eventos, que percorrerán varias cidades e concellos do país desde esta fin de semana e até a última de agosto. O presidente da Asociación Galega de Editores (AGE), Henrique Alvarellos, cualifica de "moi delicado" o mercado literario galego. Segundo afirma, "de cada 100 libros que se venden, só 17 son en lingua galega e neses inclúense os libros educativos". Alvarellos destaca que "vimos arrastrando desde hai anos cifras moi baixas de mercado". Malia isto, o presidente de AGE pon de manifesto que as 42 editoras que conforman a asociación "sacamos en 2020 un total de 1.000 novas publicacións de todo tipo de xéneros. Xa sexa narrativa, poesía ou ensaios, a cidadanía pódeos atopar en galego", apunta Henrique Alvarellos en conversa con este medio. Aumento de lectura por mor do confinamento Dentro de todos os problemas que causou a pandemia, o presidente de AGE destaca algo positivo para o sector. "Aquela xente que non lía antes da pandemia utilizou o libro como vía de escape das pantallas. A lectura foi un dos antídotos do confinamento", asevera o presidente das editoras. E así se reflectiu despois, cando, en maio de 2020, abriron as librarías e viron como aumentou, durante uns cantos meses, a venda de libros. O reto ao que se enfronta o sector é "manter e incentivar moito máis a lectura na cidadanía galega, para que así teña unha maior presenza en todos os ámbitos que poida abarcar", apunta Alvarellos. A isto, Sánchez Iglesias engade que tamén se lle debe dar un maior apoio ás novas xeracións de autoras e autores que están a xerar creacións literarias. "Temos actualmente escritoras e escritores en diversas etapas (novas, consolidadas e veteranas) que asinan unha gran diversidade de creacións galegas, mais temos que coidar seriamente esas bases para que dentro de 10 anos non exista a posibilidade de que se poña en risco a nosa literatura", afirma o presidente da AELG. Outra das fraxilidades que Sánchez destaca do sector é a falta de internacionalización do libro en galego. "Faltan moitas canles de distribución do libro galego fóra do país e iso impide que poidamos aumentar o noso valor. Cando unha literatura sae ao mundo, devolve moitos beneficios no sentido literario, cultural e económico para o sector", di. A presidenta da Federación de Librarías apunta cara aos novos cambios de compra da poboación para explicar unha das fraxilidades máis importantes do sector: "As librarías son estruturas pequenas e, ao igual que o comercio local de proximidade, corren un gran risco de desaparición porque non podemos loitar contra o xigante de Internet e as persoas xa non teñen ese costume de pasear tanto polas rúas ollando escaparates para comprar", sinala Rodríguez. Esperanza no mercado literario galego Alvarellos destaca que actualmente existe unha xeración de poetas como Olga Novo, Emma Pedreira, Lupe Gómez, entre outras moitas, que se "están a consolidar como grupo de creadoras moi interesante pola súa maneira de contar, recitar e de crear, moi orixinal, o que invita a ter esperanza de que existe un futuro moi creativo e interesante para a literatura galega". A ampla diversidade de xéneros literarios galegos e en galego fai que "cada lectora e lector poida atopar o que queira de lectura en galego hoxe en día", destaca Alvarellos. "Desde traducións de grandes ensaios até libros infantís, a cidadanía pode atopar case calquera libro de calquera idioma en galego". Clásicos e novas creacións O presidente da AELG aconsella que "ler sexa sempre un acto de gozo, xa que unha cultura que foi capaz de dar ao mundo un idioma como é o galego móstrase en toda a súa plenitude na lectura dos libros que son capaces de crear os escritores e escritoras galegas. Recomendo ter sempre ao lado un bo libro en galego porque sempre é unha compañía determinante". Cesáreo Sánchez Iglesias engade que "non se deben esquecer os clásicos galegos, mais ao mesmo tempo débese estar pendente das novas creacións porque reflicten o momento presente da cultura e mesmo se adiantan ao acontecer histórico", conclúe o presidente da AELG.