A intelixencia artificial e o galego

Que coa irrupción acelerada das chamadas novas tecnoloxías da información e da comunicación esta última está a se configurar segundo novos paradigmas é unha evidencia difícil de rebater. A comunicación entre as persoas, e portanto a lingua, ten mudado de maneira significativa cuns resultados flagrantes. Entre eles está a diminución das interaccións orais, que están a ser substituídas polos chats ou os correos electrónicos, e tamén a da lectura comprensiva, pola proliferación de mensaxes visuais simplificados, que tenden a desprazar os textos escritos e a maior complexidade dos mesmos. Como consecuencia, en moitos casos obsérvase un progresivo descenso na calidade das habilidades comunicativas das persoas. Non parece que esta tendencia estexa a mudar, senón todo o contrario, coa chegada invasiva e sen limites da intelixencia artificial (IA). E tamén non parece que para unha lingua en regresión, en termos de transmisión interxeracional e de número de falantes, como é o caso do galego, se enxerguen unhas consecuencias moi positivas. Neste cenario, o xa feble proceso, e retroceso, das políticas de normalización lingüística, podería verse aínda máis ameazado coa xeneralización da IA. A pesar dalgunhas iniciativas neste campo, unha das aplicacións mais dominadas pola IA na altura, os chatbots, están maioritariamente configurados para as linguas mais estendidas, como pode ser o caso do inglés e do español. Pero embora os esforzos por acrecentar a presenza do galego neses medios se intensificasen, a medida que as tecnoloxías de IA se tornan mais sofisticadas no procesamento da linguaxe natural, as persoas van optar por empregar a IA como o seu principal medio de comunicación, o que levará a unha diminución da interacción do uso activo e social da lingua. E, como consecuencia, reducirase a demanda de contidos en galego, traerá consigo a perda de máis falantes e de recursos destinados ao seu desenvolvemento, e, en última instancia, a unha mingua aínda maior dos seus direitos lingüísticos. Unha perda de direitos que aínda podería vir a ser maior tendo en conta o nesgo nos algoritmos da IA. Un idioma vivo na IA A chegada da IA leva tamén aparellada un proceso de hibridación lingüística que, podendo ser beneficiosa nalgúns aspectos, parece que vai ter impactos negativos. A IA xa pode xerar contido de maneira automática en calquera lingua, mais iso tradúcese tamén nunha homoxeneización e simplificación do idioma. Como resultado, os sistemas de xeración de texto, quer oral quer escrito, van producir un contido en galego que vai reducir aínda máis a riqueza xenuína do idioma, xa moi ameazada polos procesos de substitución lingüística e españolización que se están a producir. A falta de oportunidades para empregar o idioma nunha contorna dixitalizada pode levar a unha perda gradual de competencia lingüística Non parece moi arriscado predicer, pois, que a perda de galego-falantes é un risco moi acusado asociado ao impacto da IA. Non hai moita dúbida de que a IA xa está a facilitar a adopción dos idiomas dominantes, e nese cenario o galego vai experimentar unha diminución aínda maior da súa base de falantes o que, xunto coa complicada situación en que se encontra e as súas perspectivas de futuro, ten visos de que se poida ver afectado na súa vitalidade e sustentabilidade a longo prazo. De por parte, a falta progresiva de oportunidades para empregar e practicar o idioma nunha contorna cada vez máis dixitalizada pode levar a unha perda gradual de competencia lingüística e de preferencia na escolla. Para o caso da cultura, a IA podería facilitar a produción e distribución de música, literatura, teatro ou cinema en galego, cun ancheamento do seu alcance e visibilidade. Porén, existe o risco de que eses contidos xerados pola IA reduzan a calidade e orixinalidade desas expresións artísticas, e unha perda da autenticidade e conexión emocional que oferecen as persoas artistas e escritoras galegas. En conclusión, aínda que a intelixencia artificial presenta oportunidades para a preservación e afortalamento do idioma, os impactos negativos poden ser moito máis significativos. Para os amortecer, é preciso estabelecer políticas e estratexias que promovan activamente a presenza do galego no contexto da IA, e evitar que esa presenza faga desaparecer a necesidade dunha verdadeira política lingüística no seo de todos os sectores da sociedade. Garantir a igualdade de acceso, o respeito polos direitos lingüísticos e a participación activa da nosa comunidade de lingua no desenvolvemento tecnolóxico non poden ser unha escusa para non evitar o acelerado retroceso do idioma no seu cenario natural.