Francisco Castro: "Os homes debemos tomar conciencia da nosa mala educación patriarcal"

Francisco Castro regresa aos andeis das nosas librarías con O cemiterio de barcos, unha novela na que defende valores constantes na súa escrita como o amor, a amizade e a conciencia política. —O amor, nas súas diferentes manifestacións, é un tema que atravesa toda a súa obra. Agora regresa cunha historia de amor, de amizade, entre David e Lucía, que constrúe ao tempo que desmonta o mito do amor romántico. Como nace ou con que obxectivo escribe O cemiterio de barcos? O tema do amor romántico e a necesidade de desmontalo é algo que está en xeral moi presente na miña obra e na miña vida. Dediquei un libro, para lectorado adulto, que é Amor é unha palabra coma outra calquera (Galaxia, 2016), no xa me achegaba dunha maneira moi descarada a esa cuestión. Agora fágoo doutra forma, quizais máis velada, pero tendo tamén en conta as e os destinatarios, que son a rapazada. O cemiterio de barcos é un libro que sae publicado nunha colección xuvenil, Costa Oeste, aínda que creo que moitas adultas e adultos se poden achegar a el e desfrutalo. Esta novela nace, en realidade, porque quería tratar para a rapazada algo que tamén está moi presente na miña obra… E é que sempre me pasa igual, sempre digo “o próximo libro vai ser distinto”, mais sáenme todos idénticos e cando levo 50 páxinas decátome de que xa estou escribindo sobre amor e sobre a memoria histórica [risos], que serían os dous grandes ingredientes que están aí. "Quería presentarlle á rapazada o descoñecemento absoluto e o esquecemento programado de todo o que ten que ver coa represión fascista logo do golpe do 36" Quería facer unha novela de aventuras, de intriga, pero ao mesmo tempo que me permitise presentarlle á rapazada o descoñecemento absoluto e o esquecemento meditado, pensado, organizado e programado de todo o que ten que ver coa represión fascista logo do golpe do 36. Ese sería o primeiro proxecto. A relación amorosa entre eles é algo que xorde despois, é como a masa que me vai permitir a min poder facer todo o prato. —Dentro desa “masa” atopamos o “Diario de piscis”, un caderno onde aparecen os pensamentos de Lucía, onde agroma a violencia machista que sofre por parte dun mozo controlador, e, pola outra, as vivencias de David, a través das cales aparecen as novas masculinidades. Estamos diante dunha novela que convida a reflexionar e repensar a sociedade actual. Xusto. É un libro claramente antipatriarcal, como non pode ser doutro xeito. Gústame moito que digas o das novas masculinidades porque realmente eu quero que David, o protagonista, represente isto. Dígollo moito ás rapazas e aos rapaces cando os visito nos centros de ensino: os homes temos que tomar conciencia da nosa mala educación patriarcal, temos que avergoñarnos de ter iso metido dentro porque o recibimos sen nos decatar, porque o recibimos como algo natural, e tomar conciencia axudará a rebelarnos. "Os homes temos que tomar conciencia da nosa mala educación patriarcal, temos que avergoñarnos de ter iso metido dentro" Piscis, que é Lucía, a través do coñecemento de David, vai ver unha masculinidade diferente, vai coñecer un home que é home, que é moito máis home que Lito, que é moito máis home que o seu testosterónico maltratador mozo, mais é home doutra maneira. Desde o meu punto de vista, temos que reivindicarnos. Quero reivindicarme como un home que son home, que son masculinamente masculino, mais que son ao mesmo tempo sensíbel, unha persoa dialogante, que non coloco a testosterona por diante, senón a razón… En fin, creo que esa nova masculinidade está moi ben representada no personaxe de David e iso é o que procuraba, que lle axude tamén aos rapaces que len o libro a reflexionar sobre os seus tics machistas e o seu convencemento de que o músculo e a testosterona son o principal. Non o son en absoluto. —Como pano de fondo, desde os segredos ao redor dun estaleiro abandonado, aparecen diversas tramas que tratan cuestións como o franquismo, a corrupción, a memoria histórica… todas relacionadas entre si. Todas de sobra coñecidas na nosa sociedade. Está todo aí. O cemiterio de barcos quere ser tamén unha denuncia dese mal endémico que seguimos a ter na Galiza. Aínda segue a haber moito poder herdado. Un poder non só político senón tamén económico e empresarial. O libro quere ser un canto á dignidade. Un canto á dignidade dos oprimidos da historia, daqueles aos que se lles pasou por enriba, ben sexa no 36 co roubo ou espolio que fai o bando vencedor sobre o vencido, e que estaba tamén en Tantos anos de silencio (Galaxia, 2020), a miña anterior novela, ben como o abuso do perdedor diante do poder económico, que é o personaxe de Xavier en O cemiterio de barcos. El un día vese metido nunha historia turbia ao carón doutra persoa que é poderosa, fillo do alcalde e, polo tanto, á que non lle vai acontecer nada mentres Xavier vai ‘pringar’, por dicilo graficamente. Esta realidade, a desigualdade, está aí. "Na Galiza aínda segue a haber moito poder herdado. Un poder non só político senón tamén económico e empresarial. O libro quere ser un canto á dignidade" A desigualdade segue presente na nosa sociedade. Por exemplo, se a min non me dá a nota en selectividade, non entro na carreira desexada. Non obstante, o meu compañeiro, se se seu pai pode pagarlle a carreira privada nunha universidade carísima, si vai entrar e, ao final, vai ser o meu xefe, seguramente. Co cal, estás reproducindo unha desigualdade moi grande. —Non obstante, o presente érguese como motor de cambio. Si, creo que estamos a vivir nunha época moi interesante. Como homes, que tomemos consciencia do patriarcado é moi interesante porque nos permite contribuír a acelerar unha mudanza máis que necesaria. A nivel político acontece exactamente o mesmo. Neste momento, a ultradereita paséase escoltada pola Policía Nacional, lanzando as súas proclamas de odio. Vímolo hai uns días en Chueca, en Madrid, onde un grupo de nazis, que non sei por que lles chamamos neonazis se son os de sempre e “neo” significa “novo”, disfrazados de asociación de veciños lanzaron a súa propaganda de ultradereita. Mais o Goberno de Madrid acepta iso cando en realidade son un grupo de nazis. Na miña novela a ultradereita está representada por un alcalde que se considera posuidor dun dereito de propiedade, que pensa que a vila é súa, que a policía é súa e que, polo tanto, pode facer o que lle pete. Mais eu quero rebelarme tamén contra iso. —Aínda que está publicada na colección Costa Oeste, fan fincapé en que é unha obra que pode atrapar lectoras e lectores “de todas as idades”. Debemos aínda insistir nesta cuestión? Si, diría que si. Creo que hai moito adulto e adulta que le con prexuízos e que non se achega á literatura infantil ou non se achega á literatura xuvenil porque ven aí a etiqueta. As etiquetas editoriais, e iso afírmao un editor, son moi útiles para organizar as librarías ou para organizar as bibliotecas. Mais unha boa historia, non digo que a miña o sexa, é unha reflexión en xeral, é para calquera idade. É dicir, se asumimos que Alicia no país das marabillas é unha historia infantil, creo que hai moitísimos adultos e adultas que imos perder unha chea de momentos de pracer. O Principiño, por exemplo, etiquétase en infantil. Mais lin O Principiño de neno, de adolescente, de adulto e lino tamén agora, que son un señor de mediana idade, e cada vez leo un Principiño distinto e gózoo infinitamente. E cando sexa maior espero volver lelo e seguro que as reflexións do Príncipe sobre a súa flor, que está alí abandonada no seu planeta, seguro que as entendo de forma diferente a cando o lin por primeira vez con once anos. —Vostede leva cinco anos, desde 2016, á fronte da editorial Galaxia. Foi unha época complexa. Que valoración fai deste tempo? Fago unha valoración super positiva. Sempre digo o mesmo, creo que para un editor na Galiza poucas cousas hai máis estimulantes que asumir a responsabilidade de situarte á fronte da Editorial Galaxia, un proxecto que leva 71 anos de entrega absoluta ao país, unha cuestión que convén lembrar sempre. Así como outras editoriais, que todas son dignas de enorme respecto, faltaría máis, teñen donos concretos e responden a intereses empresariais, lexítimos, pero concretos, onde hai que conseguir unha serie de beneficios para eses donos e donas, a Editorial Galaxia non se move nese nivel. En 71 anos de historia que ten Galaxia, nunca un accionista reclamou un céntimo de euro. Todo o mundo que dispón aquí de accións inviste de novo no proxecto. Galaxia nace para servir a Galiza e dentro de 71 anos, quen estea ocupando a miña cadeira, emitirá exactamente o mesmo discurso. Unha novela sobre o amor e a dignidade, fronte a calquera clase de abuso O cemiterio de barcos preséntase desde a Editorial Galaxia como "unha historia luminosa de amor e amizade contra a violencia en todas as súas expresións". "Unha novela de iniciación, aventuras e misterio", que, sen dúbida, "atrapará lectores de todas as idades", adiantan desde a Editorial Galaxia. A narrativa arranca da man de David, un mozo de dezaseis que non quere pasar as vacacións de verán no Con da Saínza, a vila de seu pai. Pero así como chega coñecerá a Lucía, unha rapaza que vén de saír dunha relación tóxica e violenta. Entre eles nace unha complicidade case instantánea e xuntos descubrirán un segredo soterrado na vila desde hai décadas para así desvelar unha rede corrupta que ameaza con estragar os recursos e o equilibrio do lugar e dos seus habitantes. O cemiterio de barcos é unha novela sobre a dignidade e fronte a calquera clase de abuso, e unha alegación en contra da violencia machista. Corrupción e ameazas fronte a valentía duns personaxes que farán o que sexa para chegar até o final desta historia. Un libro que aposta pola busca da verdade na vida.