Esencia humana

"Non entren nunca no teatro con lama nos pés. Deixen todo o po e toda a sucidade fóra. Que na porta queden as preocupacións mesquiñas". A actriz exipcia Samiha Ayoub recupera esta cita do director ruso Konstantin Stanislavski para o discurso que elaborou con motivo da conmemoración do Día Mundial do Teatro que se celebra cada 27 de marzo. Co ollar atento á inestabilidade dun mundo atravesado por guerras e catástrofes naturais e que "navega sen referencias" entre a hiperconexión e o illamento, Ayoub reclama a necesidade imperiosa de recuperar a esencia da humanidade, que para ela non é outra que a defensa da vida. Esa defensa da humanidade que proclama a creadora exipcia é a que tamén se atopa no Manifesto Galego do Día Mundial do Teatro que neste 2023 asina a actriz, directora e dramaturga Clara Gayo e que será lido o 30 de marzo no marco da gala dos XXVII Premios María Casares que convoca a Asociación de Actores e Actrices de Galicia. Ao xeito de Ayoub, quen lembra que "cando entramos en escena facémolo coa única vida que temos e que pode transformarse en moitas vidas", Gayo convida a ser "a voz do inaudible", "o corpo do que desaparece", "o reflexo do que se transforma", "a acción do inamovible". No seu discurso, presenta un manifesto que quere ser o do "agradecemento, da xenerosidade, da consciencia, da revisión. [...] O manifesto dun teatro que sinala, que se atreve, que contravén as tendencias do mercado porque se empeña en non ser produto". E con el non deixa levar a nosa atención tanto ás historias que nos rodean como ao legado que garda o propio patrimonio. Froito desta mirada atenta tanto ao inmediato que nos afecta como á historia que nos convulsiona, marzo ofrece unha instantánea da paisaxe espectacular galega tanto polos traballos que circularon durante o ano 2022 e que a profesión recoñece nos seus premios anuais como nas primeiras estreas que tiveron lugar ao longo do primeiro trimestre. Candidatas aos María Casares Dos quince espectáculos que aspiran a facerse cos 16 galardóns dos Premios, destacan con maior número de candidaturas: As que limpan, de A Panadaría e Ás oito da tarde cando morren as nais, do Centro Dramático Galego (CDG), con nove nomeamentos cada unha; seguidas Smoke on the water, de Ibuprofeno e O porco de pé, de Producións Excéntricas, con seis; e Continente María, de Ainé, con cinco candidaturas. Como finalistas a Mellor Espectáculo figuran a comedia sobre a realidade das camareiras de hotel que asinan Noelia Castro, Areta Bolado e Ailén Kendelman, As que limpan; a adaptación do título de Vicente Risco que realiza Quico Cadaval en O porco de pé e O deus do pop, o traballo unipersoal de Diego Anido. Por outra parte, se nos detemos no apartado reservado ao Mellor Espectáculo Infantil, cómpre sinalar Wombo Combo, de Galeatro; Ninja, de Ghazafellos e A nena que vivía nunha caixa de mistos, de Caramuxo. Precisamente, na importancia de atender as necesidades do público infantil e xuvenil centrou o discurso do Día Mundial do Teatro para a Infancia e a Xuventude a presidenta de Assitej Internacional, Sue Giles. Nel, ademais de recoñecer o traballo das artistas de teatro para o público máis novo como traballadoras esenciais, lembra a importancia de permanecer abertas á diversidade da creación e celebra a innovación que xorde das limitacións e dos retos que conseguiron levar o teatro a nenos e nenas que viven en lugares nos que non hai teatros ou que precisan superar barreiras físicas, económicas, sociais ou xeográficas. — O reto do teatro está en obrigarnos a responder as preguntas que ninguén ousa facer Diversidade é tamén a que corcose o abano de estreas deste trimestre nas que cómpre mencionar as apostas polo gran formato e o esforzo por contar con elencos amplos. É o caso da ópera rock coa que Malasombra aborda o ascenso da ultradereita en Vox pópuli; Unha inimiga do pobo coa que Talía Teatro celebra os seus 25 anos ou a escolla da dramaturxia de Juan Mayorga que Redrum volve facer con Hamelin. Sumadas á mirada abreviada que sobre as traxedias de Coriolano, Xulio César, Antonio e Cleopatra e Tito Andrónico realizan, respectivamente, Rui Madeira, Xulio Lago e María Barcala, Sara Rey e Quico Cadaval en Shakespeare en Roma, o compoñente tráxico parece debuxarse con elas nesta nova normalidade na que hai tempo que a responsabilidade do destino pasou das mans divinas ás humanas. Talvez sexa ese o reto do teatro: obrigarnos a responder as preguntas que ninguén ousa facer porque nelas está, ao tempo, a destrución e a solución. Por iso é preciso non esquecer o consello e non entrar nunca con lama nos pés no teatro.