Emigración de museo?

Vibrante e dinámico, o Dublín actual eríxese como unha orgullosa capital europea que non precisa do glamour nin da magnificencia imperial para ser un perfecto destino; un que sempre paga a pena visitar. E é que na realidade, Dublín nunca estivo tan perto. Desde o aeroporto Rosalía de Castro, apenas dúas horas escasas de voo separan a metrópole irlandesa da galega. Alén das pintas de Guinness e do enxeñoso merchandising, Baile Átha Cliath –Dublín en lingua gaélica– e a propia Irlanda seguen a ser un lugar próximo e agradábel para calquera visitante galego. Os lazos que unen os dous países transcenden a música tradicional e a reivindicación dun pasado céltico, e fálannos doutros países marcados por unha emigración que non cesa, aínda que, se cadra, a percepción do fenómeno sexa distinta a ambas beiras do Mar Céltico. A pesar das diferenzas e das adversidades político-económicas, o certo é que galegos e irlandeses chegaron a ter unha influencia decisiva nos seus respectivos países de destino: non é un fenómeno illado e tampouco casual. O propio Joe Biden vén de visitar a illa, estes días, lembrando o éxodo da súa familia aló polo ano 1850, en medio da Gran Fame. Mais lonxe do que poida parecer, a pesar dos múltiples puntos de unión entre irlandeses e galegos, o propio tratamento do fenómeno migratorio non semella ser un deles. Para comprobalo abonda con camiñar polas beiras do río An Life, o que atravesa Dublín de oeste a leste, e parar no que xa é un dos museos máis icónicos da illa, o EPIC Museo da Emigración Irlandesa. Promovido polo magnate irlandés Neville Isdell, o EPIC abriu as súas portas en 2016 e desde entón non parou de colleitar premios internacionais pola súa innovadora maneira de comunicarse cos visitantes –120.000 no seu primeiro ano de vida–. Cabe preguntarnos que veríamos dentro dun museo de migracións galego Cos seus erros e os seus acertos, se cadra o máis sorprendente do EPIC sexa, precisamente, o feito de que sexa un museo ex novo que sen ter nin unha peza é capaz de mergullar os visitantes nunha fervenza de información que envolve a quen entra nel. Porén, para calquera visitante chegado de Galiza, hai algo máis sorprendente aínda dentro do EPIC. Emigración evanxelizadora Máis afeitos e afeitas a ligar a emigración con aquelas fotografías dos anos 20 que mostran barcos ateigados de emigrantes, ao estilo das que despois popularizaría Manuel Ferrol, é normal que os turistas galegos imaxinen o EPIC como un grande edificio cheo de imaxe similares: nada máis lonxe da realidade. A pouco que comeza a itinerario museístico, os visitantes descobren as primeiras emigracións irlandesas: as viaxes de monxes fundadores que por todo o Atlántico asentaron a doutrina cristiá e, xunto a ela, boa parte da cultura latina alto-medieval. Era unha emigración evanxelizadora e programada, unha que nos achega a unha Irlanda poderosa e influente que atesouraba a sabedoría clásica. Tras ela, o fío condutor transcorre polas redes de comercio medieval e, como non, o choque coa veciña monarquía inglesa. A loita contra esta acabará creando todo un fluxo migratorio das grandes familias nobres irlandesas que se viron forzadas a abandonar o país perante a persecución do Catolicismo. O suceso máis coñecido, acontecido en 1607, foi a famosa "Flight of the Earls" (a fuxida dos condes), que acabou co exilio de gran parte da nobreza irlandesa (algunha dela refuxiaba no reino de Galiza). A emigración por razóns políticas, relixiosas ou económicas aínda había continuar, como relata o EPIC, en séculos seguintes, cando os irlandeses pasaron a ateigar a costa leste do norte de América sufrindo todo tipo de atropelos, ou cando a monarquía inglesa continuou a decretar novas disposicións que asfixiaban a poboación hibérnica. Unha discriminación que o EPIC non dubida en pór en relación co alzamento pola independencia e o papel dos EUA, sen esquecer que a emigración non é pasado en Irlanda, é presente. Fantasía ou non, recuperando aquela idea que en 2009 avogaba pola creación dun museo da migracións en Galiza, cabe preguntarnos que veríamos dentro del. Poderiámonos achegar ás colonias de galegos creadas na Idade Media? Aos centos de exiliados galegos que a monarquía castelá desterrou nos séculos XIV e XV? Aprenderíamos como foi expatriada a aristocracia galega? Saberíamos dos escravos galegos na Cuba decimonónica? E da xenofobia que sufrían galegos e galegas no campo castelán? Falaríase do exilio político e a propia existencia do Consello de Galiza, por exemplo? Falaríase da emigración actual? Preguntemos a aqueles promotores.