A directora vasca Jaione Camborda (San Sebastián, 1983) leva uns dez anos afincada na Galiza desenrolando a súa carreira como cineasta. Durante ese período funda a produtora Esnatu Zinema, coa que financia os seus propios proxectos. Durante estes anos foi fraguando Arima, un proxecto persoal que foi evolucionando e tomando forma ao mesmo tempo que aprendía “o oficio” con curtas (Proba de axilidade ou Rapa das bestas); exercendo de directora de arte en filmes coma Encallados (2013, Alfonso Zarauza), O ouro do tempo (2013, Xavier Bermúdez) e As altas presións (2014, Ángel Santos); e gañando un Mestre Mateo co guión de Os fenómenos (2014), compartido co seu director, e coguionista, Alfonso Zarauza.
Malia os premios e o talento demostrado en diferentes campos, o proxecto Arima semellaba eternizarse no tempo. “Un clásico”, por desgraza, para calquera que queira producir unha película “sen padriño”. Onde moitos e moitas abandonan, Jaione persistiu e non parou até conseguir o financiamento necesario para facer a súa primeira longametraxe. Un debut prometedor na que o real e o fantasmagórico conviven nunha pequena vila sumida nunha mesta bruma. A chegada dun cazador ferido ameazará a vida cotiá do lugar.
O ollo omnipresente co que dá comezo Arima suxire paisaxes eternos, irreais, infinitos. Un onírico buraco negro irisado que enche toda a pantalla e que ben podería pertencer a unha proba ocular na Tyrell Corporation, pero non... o ollo está en Mondoñedo. A vila mindoniense aporta esa atmosfera etérea tan necesaria para unha historia onde nada é o que parece apuntalada pola xenial fotografía de Alberte Branco (A estación violenta) que agudiza ese halo de intriga e misterio.
Catro mulleres, unha nena e tres homes conforman o grupo de protagonistas. Cada un e cada unha cun peso practicamente igual de importante na trama. No reparto masculino destaca Tito Asorey (Serramoura), como cazador rudo de rostro impenetrábel que fai cambalear a (aparente) apracíbel vida das mulleres, interpretadas por Melania Cruz (Trote), Rosa Puga Davila (Fariña), Iria Parada (Club Houdini), Mabel Rivera (Mar adentro) e o fantástico debut de Nagore Arias, a nena protagonista. Cinco personaxes femininos, en diferentes rangos de idade, que ben poderían ser a mesma persoa ao longo de toda unha vida.
A sombra de David Lynch e de Ingmar Bergman están latentes en Arima. Tamén vénse á cabeza O espírito da colmena (1973, Víctor Erice) xusto desde o momento que vemos entrar en escena á Nagore Arias. Unha mirada que o di todo. Magnífica. A atmosfera fantasmal de Trinta lumes (2017, Diana Toucedo), a ameaza permanente de Dhogs (2017, Andrés Goteira) ou o microuniverso sobrenatural de Limbo (2018, Dani Viqueira) tamén están presentes... iso si, desde unha mirada moito máis amábel que estas dúas últimas.
Camborda non dá nada mastigado. A través dos diálogos, as diferentes situacións, as miradas, os murmurios e, sobre todo, naquilo que acontece “fóra de campo”, consegue deixar a suficiente liberade e espazo para facer partícipe ao público para que interprete e tome as súas propias conclusións. Novo Cinema Galego aderezado con cinema de xénero: desde o western crepuscular até o suspense e as pelis de pantasmas. Unha mesturanza polarizada e moi singular que atrapa desde o principio a pesar que o público convencional quede desconcertado após do curioso e críptico desenlace. Pero claro, entre os preceptos do Novo Cinema Galego non figura que haxa que ser compracente...
Arima:
(Galiza 2019, 77 min.)
Dirección e guión: Jaione Camborda
Fotografía: Alberte Branco
Elenco: Melania Cruz, Nagore Arias, Rosa Puga Dávila, Tito Asorey, Iria Parada, Mabel Rivera
