A cidade galaica de Lanóbriga revive en dixital

O castro de San Cibrao de Las, tamén coñecido como Lambrica, Lansbrica ou Lanóbriga, entre os concellos de San Amaro e Punxín, podería visitarse no futuro sen necesidade de trasladarse á comarca do Carballiño. E é que este xacemento arqueolóxico protagoniza o "Proxecto Lanóbriga. Unha cidade galaica", unha restitución en imaxes tridimensionais, a primeira destas dimensións que se fai na Galiza, fóra de traballos máis fragmentarios. Detrás desta recreación de grande escala, con rigor histórico e totalmente minuciosa atópanse Carlos Paz e Anxo Miján, que desenvolven a parte máis técnica "baixo a batuta de Paco Boluda", en palabras do primeiro. El é a auténtica alma máter, nunha área que coñece de preto. O ourensán pasou anos nas campañas de escavación dos castros de San Tomé (Ourense) ou no propio San Cibrao como debuxante, deixando constancia das pezas que se atopaban. O seu agarimo pola materia levaríao a autoeditar Kallaikos, un libro que naceu da detección dun oco na divulgación deste patrimonio. "Trátase de magnificar o que tempos, estamos fartos de que nos menosprecen", comenta Paco Boluda Nesa mesma liña enmárcase este proxecto: "Trátase de magnificar o que tempos, estamos fartos de que nos menosprecen", comenta. Ao tempo, pretende combater a imaxe pexorativa que temos do período, de "persoas vestidas con peles que vivían case como animais", cando non era así. "Era unha cultura avanzada", di Miján, quen tamén entende que este traballo contribúe "a revalorizala na xusta medida e desterrar a idea de que vivían en chozas". Boluda destaca ademais a relevancia da cultura castrexa na etnografía galega presente. Oco na divulgación O debuxante analóxico, en dúas dimensións, optou desta volta por pasarse ao dixital. Neste senso, Paz apunta o uso do hiperrealismo como unha técnica en voga que outorga "un plus á divulgación histórica". El forma parte do Centro Infográfico Avanzado da Galiza (CIAG), organización que aglutina profesionais altamente cualificados e especializados na reconstrución dixital, divulgación e preservación do patrimonio arquitectónico histórico do país. A reconstrución emprega así unha "linguaxe visual comprensíbel a nivel europeo", di Boluda, pois a idea é exportar a nosa rica cultura da idade de Ferro ao exterior. . Intentan traballar sobre os muros que apareceron, mais naquelas partes que aínda non están escavadas teñen que basearse en suposicións que se trazan sempre "sobre evidencias arqueolóxicas", asegura Miján Paz é o que se encarga dos detalles, mentres Miján se ocupa de integrar todo no modelo total. Concretamente unha das cousas que máis traballo lle está a dar son os barrios, nese xacemento inmenso. Intentan traballar sobre os muros que apareceron, mais naquelas partes que aínda non están escavadas teñen que basearse en suposicións que se trazan sempre "sobre evidencias arqueolóxicas", asegura Miján. Así, faise unha recreación "plausíbel, que se corresponda co que podía ser", insiste. Un xacemento planificado O de Lanóbriga é un xacemento con características que o fan único, segundo destaca Boluda, que sempre se sentiu fascinado por esta auténtica urbe. E non só polo tamaño –nada menos que dez hectáreas– dunha cidade –"pois é o que era" e non un castro– na que vivían miles de persoas, senón porque "se planificou con antelación", asegura, nun lugar determinado. Isto non era habitual, pois normalmente os asentamentos van medrando pouco a pouco. Mais neste caso había un cálculo desde o principio, desde as zonas de ocio até as comunicacións, o que fai pensar nun proceso estratéxico de construción de cidades que se corta coa invasión romana. "Estaba todo moi pensado", apunta tamén Miján. "É unha cidade totalmente monumental, á altura de calquera outra civilización da Idade de Ferro", comenta Paz, incidindo tamén na planificación urbanística que inclúe, por exemplo, un sistema de desaugues. A estrutura comprende dous recintos amurallados elípticos case concéntricos, cunha superficie intramurallas de case 96.000 metros cadrados. Considérase que a ocupación principal tivo lugar no período que vai do século II a.C. até o II d.C., con posíbeis ocupacións esporádicas máis serodias. Revivir a historia Aínda fica moito máis da metade do desenvolvemento, pero as primeiras imaxes xa permiten apreciar esa magnitude da cidade. Actualmente traballan sobre o que podemos atopar hoxe no terreo, paso previo a trasladar isto á realidade de hai 2.200 anos, con todo luxo de detalles, para poder visitar mesmo os interiores das vivendas. Deste modo, unha vez restituído todo aínda ficará un minucioso labor porta a porta, muralla a muralla, para revisar, rectificar e atrezzar até conseguir que teña vida. A idea é chegar a un resultado que permita moverse en 3D polo espazo tal como era na época. Trátase dun traballo "que nunca se fixo a este nivel na Galiza", destaca Miján. Mais onde acabará todo isto? Os deseñadores traballan pensando en tres formatos, sempre coidados: o editorial –que incluiría unha banda sonora propia–, a aplicación a xogos de ordenador –onde rematou, por certo, o anterior traballo viral de Miján, a recreación románica da Catedral de Santiago, como un escenario de The Waylanders (Gato Estudio)– ou un documental "ben feito, novidoso e diferente", aclara Boluda. Porén, todos eles apuntan a "cambiar o chip" sobre como se fai a divulgación arqueolóxica. Nun mundo de imaxes e sensacións como o actual, o debuxante anima a ir máis alá das pedras e aproveitar as tecnoloxías para "facer a xente protagonista". Para revivir, en definitiva, a historia. No interior, vista xeral do proceso de reconstrución de Lanóbriga.