"Continúase a obviar o pracer e o goce no tratamento da sexualidade"

María Victoria Carrera é profesora e investigadora na Universidade de Vigo. Colaboradora no A Fondo 'A sexualidade feminina alén tabús', conversamos con ela sobre o tratamento da sexualidade na actualidade e a ocultación de aspectos e cuestións que aínda hoxe, resultan incómodos para o modelo sexo-xénero heteronormativo. 

"Hai que educar" noutros modelos para "termos unha sociedade máis libre", afirma. E nese senso, acrecenta, "os medios de comunicación teñen un papel crucial" como "tecnoloxías de xénero" que, no entanto, poden "contribuír a liberar ou a reproducir" os roles e estereotipos actuais. 

Esta terza feira (18 de novembro), Sermos Galiza presenta o caderno monográfico "A sexualidade feminina alén tabú"s no Liceo de Ourense ás 20.00 horas na procura de afondarmos no coñecemento dunha sexualidade libre de nesgos de xénero. 

-Por que resulta tan incómodo falar de sexualidade, aínda hoxe?

É unha boa pregunta [ri]. O modelo que sempre imperou é de culpa e pecado. Ese foi o modelo que transmitiu a moral cristiá. E aínda que semelle que está superado, non o está. Pois nas escolas continúa a falarse de sexualidade cun modelo prevencionista, centrado nos riscos: as Enfermidades de Transmisión Sexual (ETS), embarazos non desexados, abusos sexuais... Continúase a traballar nos aspectos negativos da sexualidade obviando o pracer e o goce. O que antes se denominaba culpa agora é risco ou enfermidade. Polo que continúa a transmitirse unha visión negativa da sexualidade. 

"Nas escolas continúa a falarse de sexualidade cun modelo prevencionista, centrado nos riscos. O que antes se denominaba culpa agora é risco ou enfermidade"

Nomeadamente nas mulleres... O tratamento que se fai da sexualidade nas escolas, mantén tabús?

Os tabús mantéñense no tratamento do pracer en xeral, mais sobre todo feminino. O clítoris, por exemplo, non se estuda nen traballa e se se fai é unicamente a respeito da ablación. Mais nos países desenvolvidos o tratamento que se fai do clítoris supón tamén unha ablación cognitiva por non se traballar sobre el. Por negalo. Aliás, outra cuestión que se obvia é a construción da identidade sexual e de xénero. Unha educación libre de nesgos, de estereotipos, con actitudes positivas cara ás outras identidades sexuais que saen do modelo sexo-xénero e unha única orientación sexual. Todas as persoas que transgreden ese modelo son rexeitadas. E sobre iso non se traballa nas escolas. Hai que educar para termos unha sociedade máis libre. 

Son estes modelos e estereotipos consecuencia dunha concepción da sexualidade pensada unicamente no pracer masculino?

O pracer masculino sempre se tratou por estar vencellado á reprodución. E, neste senso, o pensamento católico prevalece no dobre gume co que se trata a sexualidade das mulleres e dos homes. Pénsase que a muller non pode gozar e continúa a transmitirse a imaxe de muller santa (a virxe María) e a prostituta (María Magdalena). Iso fai que o pracer masculino sexa considerado lexítimo mais o das mulleres non. 

"As persoas que habitan fóra do modelo sexo-xénero heteronormativo teñen, ás veces unha visión máis aberta. Porén, todas estamos socializadas nel e resulta difícil liberarse desa tradición interiorizada"

No teu artigo do A Fondo falabas de diversidade sexual, mantéñense estes roles e patróns tamén fóra da heterosexualidade?

Si, certamente. As persoas que habitan esoutras identidades moitas veces teñen unha visión máis aberta e trasgreden os roles impostos. Porén, é certo que todas as persoas estamos socializadas no modelo sexo-xénero e a heteronormatividade. Nese senso, independentemente da identidade, acábase reproducindo. É difícil desprenderse das relacións de xénero impostas. As persoas que traballamos sobre esta cuestión tamén recoñecemos que temos actitudes sexistas. É difícil liberarse desa tradición interiorizada e deconstruíla. 

Que papel xogamos os medios de comunicación á hora de rachar con esa realidade?

Os medios de comunicación teñen un papel crucial. Son un dos principais axentes de socialización, aínda que non o máis importante. Teresa de Lauretis denominou tecnoloxías de xénero a diversas ferramentas, entre elas os medios de comunicación, como aquelas que poden contribuír a liberar ou a reproducir eses roles. Neste senso hai medios de comunicación que traballan para educar noutros modelos, rachar cos roles de xénero e coas actitudes heteronormativas. Porén, a maior parte dos medios de comunicación  --falo de cinema, publicidade, tamén-- perpetúan e axudan a reproducir o modelo sexo-xénero, aínda que o fagan de maneira implícita e máis sutil o que é máis perigoso pois cremos que estamos a educar en igualdade e isto continúa a ser unha tarefa pendente.