“A Garda Civil díxonos que nos presentáramos en Ordes. Metéronnos nun camión e chegamos a Soria. Eu traballei nunha casa de comidas, outros na terra, de sol a sol”. María Penedo Villaverde, desterrada 

Entre 1945 e 1949, mentres que os guerrilleiros antifranquistas da IV Agrupación do Exército Guerrilleiro se batían a morte contra as forzas represivas da ditadura, as autoridades decidiron aplicar un mecanismo represor sobre as familias dos combatentes: o desterro forzoso a terras castelás. O obxectivo do réxime era duplo: por un lado, culpar e castigar os guerrilleiros co sufrimento das súas familias e, por outro, privalos da posíbel axuda dos seus.  

Máis un ano, este lugar de Tui acolle unha xornada de actos para recordar os sucesos de 1922, cando tres veciños morreron a mans da Garda Civil no marco da loita contra os foros.

Como resultado do éxito da sublevación militar na Galiza e da posterior derrota dos republicanos na Guerra Civil, as liberdades adquiridas polos galegos durante a Segunda República substituíronse polo fascismo. Non obstante, na posguerra, o silencio que impuxo a ditadura foi rachado pola loita do Exército Guerrilleiro da Galiza. Esta organización armada antifascista creouse a partir da estruturación dos grupos de fuxidos que se agocharan no monte despois do golpe de Estado para evitar ser asasinados polos falanxistas. 

Adrián Marzoa Otero (Deixebre-Oroso, 1993) é graduado en Historia pola Universidade de Santiago de Compostela. Autor libro 'A Represión Franquista na Comarca de Ordes (1936-1939)', a quinta feira achégase en Nós Diario á guerrilla na comarca de Ordes.

Ademais dunha ditadura criminal e xenocida, o franquismo foi unha auténtica trama de corruptelas que axudou a enriquecerse a unhas oligarquías que seguen estando presentes nos principais postos de poder económico do Estado. Unha trama que, ademais, se utilizou como parte do sistema represivo.